Η μέρα η χθεσινή ήταν επέτειος . Και σαν επέτειος γιορτάζεται. Χωρίς τυμπανοκρουσίες, παρελάσεις ή εμβατήρια. Γιορτάζεται σιωπηλά, με πορείες και σχολικές εκδηλώσεις. Η μέρα η χθεσινή όμως ήταν διαφορετική.
Στο σχολείο, όταν αναφερόμαστε σε μία επέτειο, σε ένα γεγονός, έχουμε πάντα την επιφύλαξη πως δε θα γίνουμε αντιληπτοί σε μια μερίδα ανθρώπων που δεν το γνώρισαν, δεν άκουσαν για αυτό και αυτομάτως να χάσουμε το ενδιαφέρον τους. Στο κάτω κάτω ούτε εμείς τα γνωρίσαμε, κοινωνοί γινόμαστε μέσα από ξένων μαρτυρίες, αγώνες άλλων οικειοποιούμαστε και αναλύουμε. Τα παιδιά έχουν το δίκιο με το μέρος τους, θα ήταν δικαιολογημένα να μην καταλαβαίνουν. Δεν μπορούν να μπουν στη θέση άλλων χρονικών στιγμών εύκολα, μόνο λίγο να σκεφτούν. λίγο να υποθέσουν.
Τα παιδιά όμως δεν είναι το πρόβλημα. Καταλαβαίνουν πολλά παραπάνω απ'ότι νομίζουμε και μας εκπλήσσουν. Λίγες μέρες πριν στο σχολείο μου, στις πρώτες συζητήσεις περί φασισμού τα παιδιά είχαν έτοιμα, δικά τους παραδείγματα να με αποστομώσουν. Ναι, φασισμός είναι να φοβάσαι να μιλήσεις, να κινηθείς, να δουλέψεις, να βγεις από το σπίτι σου. Φασισμός είναι να επιλέγουν για σένα, να αγοράζουν και να πουλούν για σένα, να χρεώνουν και να ξεπληρώνουν για σένα. Δεν είναι κάτι που η ιστορία κλείδωσε καλά μέσα της, το άφησε με αντικλείδια να μπαινοβγαίνει. Το στήσιμο της γιορτής επομένως ήταν το εύκολο μέρος της υπόθεσης.
Το δύσκολο μέρος είναι αλλού . Σ'αυτούς που αμφισβητούν τη σημασία της ημέρας παγκόσμιων πολέμων , εμφυλίων , μαχών και συρράξεων μόνο και μόνο επειδή ανήκουν στο παρελθόν, σ'ένα απώτερο παρελθόν που δεν έχουμε πρόσβαση , που δε μας αφορά, που δε θα το δούμε μπροστά μας κι άρα ο χρόνος που περνά το εξισώνει με το ασήμαντο, δεν μπορούμε να αποδείξουμε ότι υπήρξε, ότι μας νοιάζει, ότι έπαιξε ρόλο στη διαμόρφωση του συλλογικού μας ιστορικού ασυνείδητου. Και το αμαυρώνουν. Το ακυρώνουν. Φυσικά και υπήρξαν νεκροί. Οι γονείς που διαμαρτύρονται και ζητούν να μη γίνει γιορτή ξέρουν καλά που στοχεύουν. Στον φόβο μας.
Στον φόβο μήπως και υψωθεί γροθιά απεναντί μας. Στον φόβο τι θα πει η κοινωνία, μη χάσουμε τη δουλειά μας προκαλώντας όπως παρολίγο να πάθει εκείνη η νηπιαγωγός σ'εκείνο το νησί, μη χάσουμε τον λιγοστό ούτως ή άλλως μισθό μας προβάλλοντας ξεκάθαρα την απέχθειά μας στις μορφές φασισμού. Ο φόβος φυλά τα έρμα, είμαστε όμως έρμα; Από φόβο μπορεί και να χορτάσαμε. Αν όμως τώρα δεν σπείρουμε την αμφιβολία, το όνειρο, τη φαντασία στους μαθητές, πότε θα το κάνουμε; Πολλές είναι οι μέρες που σκέφτομαι και ξανασκέφτομαι την ευθύνη που έχω απέναντι στα παιδιά, τις γενιές των επόμενων ενηλίκων που θα ψηφίζουν, αποφασίζουν, εναντιώνονται. Πότε πότε αποφασίζω να μη μιλήσω. Την ίδια όμως στιγμή ανοίγω το στόμα μου.
Η μέρα του Πολυτεχνείου έπρεπε πάντα να διαφέρει. Μια μέρα που , καθώς χρονικά είναι η πιο κοντινή στο σήμερα, μοιάζει να μην τελείωσε ποτέ. Η΄να επανέρχεται διαρκώς με τρόπους που δεν το φανταζόμασταν. Το ''Ψωμί - παιδεία - ελευθερία'' μοιάζει με αίτημα που δεν ικανοποιήθηκε και που σήμερα δε μιλά για το παρελθόν,αλλά για το παρόν και το μέλλον μας. Θα βρούμε το Πολυτεχνείο μέσα μας, γύρω μας, παντού και πάντα κι αυτό είναι μια προσωπική εκδίκηση της ίδιας της ιστορίας απέναντι σε αυτούς που αγνοούσαν το νόημα της.
Κι αν μέχρι σήμερα οι γιορτές του σχολείου έμοιαζαν αναμνηστικές φωτογραφίες, η φετινή γιορτή μνήμης είναι πολιτική άποψη με μόνη και σαφή τοποθέτηση την Ελευθερία, την πνευματική και σωματική και τη διαφύλαξή της για τις επόμενες γενιές που τα τανκ καιροφυλακτούν να συναντήσουν στους δρόμους. Αν δεν υπήρχε η χθεσινή μέρα, θα έπρεπε να την εφεύρουμε.Μιλάμε λοιπόν για ιστορία ή ζούμε την ιστορία; Εγώ τάσσομαι υπέρ της δεύτερης θέσης και χαίρομαι που οι συνάδελφοι στο σχολείο μου είναι και σύμμαχοι. Και τολμούν να πουν τα αυτονόητα, αν υπάρχουν στις μέρες μας αυτονόητα.
Η πραγματοποίηση της φετινής γιορτής για τη μέρα του Πολυτεχνείου μου έδωσε μεγάλη χαρά. Όχι γιατί τη φέραμε στους διαμαρτυρόμενους γονείς , ούτε γιατί δεν υποκύψαμε στο φόβο μας. Γιατί έκρυβε πολλή συγκίνηση, προβληματισμό και σκέψεις για το μετά και το τώρα. Με αυτό το τώρα μπορώ να πορεύομαι και να μην ντρέπομαι κοιτώντας τους μαθητές μου στα μάτια. Υπάρχουν τόσοι άλλοι λόγοι για να ντρεπόμαστε. Ας μην είναι τα παιδιά και η σχέση μας μαζί τους μέσα σ'αυτούς.
Στο σχολείο, όταν αναφερόμαστε σε μία επέτειο, σε ένα γεγονός, έχουμε πάντα την επιφύλαξη πως δε θα γίνουμε αντιληπτοί σε μια μερίδα ανθρώπων που δεν το γνώρισαν, δεν άκουσαν για αυτό και αυτομάτως να χάσουμε το ενδιαφέρον τους. Στο κάτω κάτω ούτε εμείς τα γνωρίσαμε, κοινωνοί γινόμαστε μέσα από ξένων μαρτυρίες, αγώνες άλλων οικειοποιούμαστε και αναλύουμε. Τα παιδιά έχουν το δίκιο με το μέρος τους, θα ήταν δικαιολογημένα να μην καταλαβαίνουν. Δεν μπορούν να μπουν στη θέση άλλων χρονικών στιγμών εύκολα, μόνο λίγο να σκεφτούν. λίγο να υποθέσουν.
Τα παιδιά όμως δεν είναι το πρόβλημα. Καταλαβαίνουν πολλά παραπάνω απ'ότι νομίζουμε και μας εκπλήσσουν. Λίγες μέρες πριν στο σχολείο μου, στις πρώτες συζητήσεις περί φασισμού τα παιδιά είχαν έτοιμα, δικά τους παραδείγματα να με αποστομώσουν. Ναι, φασισμός είναι να φοβάσαι να μιλήσεις, να κινηθείς, να δουλέψεις, να βγεις από το σπίτι σου. Φασισμός είναι να επιλέγουν για σένα, να αγοράζουν και να πουλούν για σένα, να χρεώνουν και να ξεπληρώνουν για σένα. Δεν είναι κάτι που η ιστορία κλείδωσε καλά μέσα της, το άφησε με αντικλείδια να μπαινοβγαίνει. Το στήσιμο της γιορτής επομένως ήταν το εύκολο μέρος της υπόθεσης.
Το δύσκολο μέρος είναι αλλού . Σ'αυτούς που αμφισβητούν τη σημασία της ημέρας παγκόσμιων πολέμων , εμφυλίων , μαχών και συρράξεων μόνο και μόνο επειδή ανήκουν στο παρελθόν, σ'ένα απώτερο παρελθόν που δεν έχουμε πρόσβαση , που δε μας αφορά, που δε θα το δούμε μπροστά μας κι άρα ο χρόνος που περνά το εξισώνει με το ασήμαντο, δεν μπορούμε να αποδείξουμε ότι υπήρξε, ότι μας νοιάζει, ότι έπαιξε ρόλο στη διαμόρφωση του συλλογικού μας ιστορικού ασυνείδητου. Και το αμαυρώνουν. Το ακυρώνουν. Φυσικά και υπήρξαν νεκροί. Οι γονείς που διαμαρτύρονται και ζητούν να μη γίνει γιορτή ξέρουν καλά που στοχεύουν. Στον φόβο μας.
Στον φόβο μήπως και υψωθεί γροθιά απεναντί μας. Στον φόβο τι θα πει η κοινωνία, μη χάσουμε τη δουλειά μας προκαλώντας όπως παρολίγο να πάθει εκείνη η νηπιαγωγός σ'εκείνο το νησί, μη χάσουμε τον λιγοστό ούτως ή άλλως μισθό μας προβάλλοντας ξεκάθαρα την απέχθειά μας στις μορφές φασισμού. Ο φόβος φυλά τα έρμα, είμαστε όμως έρμα; Από φόβο μπορεί και να χορτάσαμε. Αν όμως τώρα δεν σπείρουμε την αμφιβολία, το όνειρο, τη φαντασία στους μαθητές, πότε θα το κάνουμε; Πολλές είναι οι μέρες που σκέφτομαι και ξανασκέφτομαι την ευθύνη που έχω απέναντι στα παιδιά, τις γενιές των επόμενων ενηλίκων που θα ψηφίζουν, αποφασίζουν, εναντιώνονται. Πότε πότε αποφασίζω να μη μιλήσω. Την ίδια όμως στιγμή ανοίγω το στόμα μου.
Η μέρα του Πολυτεχνείου έπρεπε πάντα να διαφέρει. Μια μέρα που , καθώς χρονικά είναι η πιο κοντινή στο σήμερα, μοιάζει να μην τελείωσε ποτέ. Η΄να επανέρχεται διαρκώς με τρόπους που δεν το φανταζόμασταν. Το ''Ψωμί - παιδεία - ελευθερία'' μοιάζει με αίτημα που δεν ικανοποιήθηκε και που σήμερα δε μιλά για το παρελθόν,αλλά για το παρόν και το μέλλον μας. Θα βρούμε το Πολυτεχνείο μέσα μας, γύρω μας, παντού και πάντα κι αυτό είναι μια προσωπική εκδίκηση της ίδιας της ιστορίας απέναντι σε αυτούς που αγνοούσαν το νόημα της.
Κι αν μέχρι σήμερα οι γιορτές του σχολείου έμοιαζαν αναμνηστικές φωτογραφίες, η φετινή γιορτή μνήμης είναι πολιτική άποψη με μόνη και σαφή τοποθέτηση την Ελευθερία, την πνευματική και σωματική και τη διαφύλαξή της για τις επόμενες γενιές που τα τανκ καιροφυλακτούν να συναντήσουν στους δρόμους. Αν δεν υπήρχε η χθεσινή μέρα, θα έπρεπε να την εφεύρουμε.Μιλάμε λοιπόν για ιστορία ή ζούμε την ιστορία; Εγώ τάσσομαι υπέρ της δεύτερης θέσης και χαίρομαι που οι συνάδελφοι στο σχολείο μου είναι και σύμμαχοι. Και τολμούν να πουν τα αυτονόητα, αν υπάρχουν στις μέρες μας αυτονόητα.
Η πραγματοποίηση της φετινής γιορτής για τη μέρα του Πολυτεχνείου μου έδωσε μεγάλη χαρά. Όχι γιατί τη φέραμε στους διαμαρτυρόμενους γονείς , ούτε γιατί δεν υποκύψαμε στο φόβο μας. Γιατί έκρυβε πολλή συγκίνηση, προβληματισμό και σκέψεις για το μετά και το τώρα. Με αυτό το τώρα μπορώ να πορεύομαι και να μην ντρέπομαι κοιτώντας τους μαθητές μου στα μάτια. Υπάρχουν τόσοι άλλοι λόγοι για να ντρεπόμαστε. Ας μην είναι τα παιδιά και η σχέση μας μαζί τους μέσα σ'αυτούς.
